Het reinigen van schilderijen is een belangrijke behandeling bij restauratie. Een vuil schilderij is niet aantrekkelijk, en daarbij veroudert het sneller dan een schoon schilderij. Het is een van de grootste uitdaging voor de restaurator. Verflagen reinigen, vernissen reinigen, maar ook de achterzijde reinigen zijn alle belangrijke behandelingen. Vernis verwijderen valt eveneens hieronder.
Een moderne schilderij reinigen is een ware uitdaging
Ongeverniste schilderijen reinigen is dan ook een specialisme in het restauratieatelier Marjan de Visser. Reinigingstechnieken testen en toepassen vraagt om inzicht in de gebruikte materialen, en daarom is kennis van scheikunde noodzakelijk.
★neem contact met ons op★
Schilderijen onderzoeken voorafgaand aan reinigen is belangrijk omdat
Een schilderij schoonmaken makkelijk lijkt, maar als de verkeerde middelen zijn gebruikt kan de verf of het vernis ook beschadigen. Een olieverfschilderij vergt dan ook een heel andere benadering dan een acrylverf schilderij, een tempera schilderij of een muurschildering. Onderzoek naar de samenstelling van de gebruikte materialen voorafgaand aan het testen en het reinigen is belangrijk tijdens schilderijen restauratie.
Bij schilderijen reinigen is de samenstelling van het vuil is een belangrijke factor
Immers het soort vuil bepaalt de keuze voor de reinigingsmiddelen. De uitdaging bij restauratie is daarom ook het juiste reinigingsmiddel mengen. In het restauratieatelier Marjan de Visser gebruiken de restauratoren The Modular Cleaning Program (the MCP). Dit is een methode waarbij het vuile oppervlak wordt gemeten op zuurtegraad (pH) en geleidbaarheid (mS). Met buffers, metaalbinders (chelators) en zepen (surfactant) kan men snel en eenvoudig testen uitvoeren.
Technieken en materialen voor schilderij schoonmaken
Voor ieder schilderij, gevernist of ongeverniste verflagen kan de restaurator het juiste mengsel maken. De ene keer kiezen restauratoren in het atelier voor het schoonmaken met wattenstaafje en of penselen. Ook het gebruiken van apparatuur die het opgeloste vuil afzuigen: de aspirator bestaat tot onze mogelijkheden. Een andere keer is het watermengsel in een gel of emulsie gebonden. De foto bij deze tekst toont de reiniging van een olieverf schilderij met een laag gele nicotine. De nicotine is verwijderd met een wit penseel en Pemulen TR2 gel.
Schilderij reinigen; roet verwijderen uit de barsten in de verflaag
Hier een prachtig voorbeeld van het verwijderen van vuile roetlagen op een gevernist schilderij. Het betreft een schouwstuk van Wassenberg dat in 2019 ter restauratie in de studio was.
Uit verf-dwarsdoorsnedes konden we aflezen dat het schilderij in het verleden enkele keren was gevernist. De laatste keer was dit in 1953. Tenminste de krant aan de achterzijde heeft een datum uit maart 1953 en foto’s van de Watersnoodramp. En verder komen er allerlei spannende en bijzondere ontdekkingen voorbij. Kijk maar naar deze foto’s. Dit zijn de eerste testen van vuil reiniging en vernis afname. Dat is nog eens een schilderij schoonmaken!! Verderop in het reinigingsproces van het schouwstuk door Wassenbergh bleek dat barsten in de verflaag ook roet bevatten. Daardoor oogt het schilderij nog steeds grauw. Met een Pemulen TR2 emulsie zijn deze laatste vuillagen verwijderd.
Schilderij schoonmaken; een voorbeeld van reiniging met Pemulen® gel
Een ander voorbeeld waarbij een zeer vuil verfoppervlak kon worden gereinigd door het gebruik van Pemulen gel. Aan dit middel zijn in tegenstelling tot de Pemulen emulsie, geen oplosmiddelen toegevoegd. Ook hier zien we een mooi en veilig resultaat van het schoonmaken van een schilderij.
Schilderij schoonmaken; reiniging van de achterzijde van het linnen
stof afzuigen aan de achterzijde van het linnenNiet alle reinigingen zijn direct te zien. Wanneer aan de achterzijde vuil en stof is afgenomen met een stofzuiger en borstel zie je dit niet. Toch is dit een belangrijke behandeling bij schilderij reinigen want het voorkomt vraat van schimmels en insecten!
